چرا سرمایه‌گذاری خارجی در ایران با مشکل مواجه است؟ ایران با وجود برخورداری از منابع طبیعی غنی، نیروی کار تحصیلکرده و موقعیت استراتژیک جغرافیایی، نتوانسته است سرمایه‌گذاران خارجی را به طور پایدار جذب کند. ریسک سیاسی، اقتصادی و حقوقی باعث شده ایران در رده‌بندی‌های بین‌المللی در سطح کشورهای پرریسک مانند ونزوئلا قرار گیرد. اما چرا این اتفاق […]
چرا سرمایه‌گذاری خارجی در ایران با مشکل مواجه است؟
ایران با وجود برخورداری از منابع طبیعی غنی، نیروی کار تحصیلکرده و موقعیت استراتژیک جغرافیایی، نتوانسته است سرمایه‌گذاران خارجی را به طور پایدار جذب کند. ریسک سیاسی، اقتصادی و حقوقی باعث شده ایران در رده‌بندی‌های بین‌المللی در سطح کشورهای پرریسک مانند ونزوئلا قرار گیرد. اما چرا این اتفاق افتاده و چگونه می‌توان این وضعیت را تغییر داد؟
🔹 چرا ایران در جذب سرمایه خارجی شکست خورده است؟
- ریسک سیاسی: تحریم‌های بین‌المللی، بی‌ثباتی در روابط خارجی و دخالت نهادهای فراقانونی در اقتصاد.
- ریسک اقتصادی: تورم بالا (بیش از ۴۰٪)، نوسانات شدید نرخ ارز و بدهی عمومی رو به رشد.
- ریسک حقوقی: قوانین مبهم، مصادره اموال خارجی‌ها و عدم شفافیت در قراردادها.
مقایسه با دیگر کشورها:
- در سال ۲۰۱۶، پس از برجام، ایران تنها ۴.۷ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی جذب کرد، در حالی که ترکیه ۱۲ میلیارد دلار جذب داشت (منبع: UNCTAD).
- حتی عراق و افغانستان (رده D) ریسک کمتری برای سرمایه‌گذاران دارند!
🔹 راهکارهای عملی برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاری
۱. اصلاحات سیاسی
- پایان دادن به دوگانگی سیاست خارجی: تا زمانی که ایران بین “تعامل با غرب” و “تقابل ایدئولوژیک” در نوسان است، سرمایه‌گذاران اعتماد نخواهند کرد.
- کاهش دخالت نهادهای فراقانونی در اقتصاد: سرمایه‌گذاران به ثبات و شفافیت نیاز دارند.
۲. اصلاحات اقتصادی
- ثبات نرخ ارز: ایجاد “صندوق ثبات ارز” مشابه مدل نروژ برای کاهش نوسانات.
- حذف ارز ترجیحی و یکسان‌سازی نرخ ارز: پیشنهاد صندوق بین‌المللی پول برای کاهش فساد و افزایش شفافیت.
- کنترل تورم و بدهی عمومی: کاهش تورم به زیر ۲۰٪ و مدیریت بدهی‌های دولت.
۳. بهبود محیط حقوقی
- شفاف‌سازی قوانین سرمایه‌گذاری: حذف قوانین مبهم مانند “ممنوعیت مذاکره با آمریکا” که مانع توافق‌های بلندمدت می‌شود.
- جبران خسارت سرمایه‌گذاران خارجی: جلوگیری از مصادره اموال و تضمین حقوق سرمایه‌گذاران.
۴. استفاده از مکانیسم‌های تضمین سرمایه
- بیمه سرمایه‌گذاری چندجانبه (MIGA): استفاده از ابزارهای بانک جهانی برای کاهش ریسک سیاسی.
- قراردادهای BOT (ساخت-بهره‌برداری-واگذاری): جذب سرمایه‌گذاران برای پروژه‌های زیرساختی.
🔹 آیا کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در ایران ممکن است؟
کاهش ریسک ایران از رده E به رده C (سطح قابل قبول برای سرمایه‌گذاری) نیازمند تحول در اقتصاد سیاسی است. تجربه برجام نشان داد که صرف توافق‌های سیاسی بدون اصلاحات ساختاری کافی نیست.
📌 آینده سرمایه‌گذاری خارجی در ایران
سرمایه‌گذاران خارجی به ثبات، شفافیت و تضمین بازگشت سرمایه نیاز دارند. تا زمانی که ایران نتواند این سه عنصر را فراهم کند، جذب سرمایه‌گذاری خارجی یک آرزوی محال باقی خواهد ماند. به نظر شما، کدام یک از این راهکارها اولویت دارد؟
