انرژی، محور تحول اقتصاد

به گزارش پایگاه خبری خبرواقعی به نقل از روزنامه رمزاقتصاد، اصلاحات انرژی ایران کلید توسعه اقتصادی پایدار و تبدیل کشور به هاب انرژی منطقه است. خام‌فروشی نفت و گاز، اقتصاد ایران را در برابر تحریم‌ها آسیب‌پذیر کرده و بهره‌وری را کاهش داده است. تحلیلگران معتقدند اصلاح نظام قیمت‌گذاری و تخصیص انرژی پیش‌نیاز موفقیت هر برنامه اقتصادی است. بدون این تغییرات، اقدامات کلان اقتصادی نمایشی باقی می‌مانند.

ضرورت اصلاح مصرف انرژی

مصرف انرژی در ایران به‌صورت ناعادلانه و ناهماهنگ توزیع شده است:

تنوع نیازهای بخش‌های مختلف

بخش‌های مسکونی، صنایع سبک و سنگین، خدمات و کشاورزی هر یک به سیاست‌های اقتصادی و انگیزشی متفاوتی نیاز دارند. سیاست‌های یکسان و کلی برای کل سیستم نتایج مطلوبی نداشته‌اند.

اولویت‌های اصلاح مصرف

سیستم پاداش‌دهی به بهینه‌سازی مصرف، اصلاح قیمت‌ها به سمت هزینه واقعی و حذف یارانه‌های پنهان باید در اولویت قرار گیرند. بدون این اقدامات، مصرف بی‌رویه همچنان فشار سنگینی بر بودجه عمومی، زیرساخت‌های انرژی و منابع آب وارد می‌کند.

پایان خام‌فروشی: ضرورتی استراتژیک

اصلاحات انرژی ایران باید بر توقف خام‌فروشی نفت و گاز تمرکز کند. نکات کلیدی در این زمینه عبارت‌اند از:

کاهش تأثیر تحریم‌ها

صادرات نفت خام به دلیل تحریم‌ها به سرعت درآمد کشور را کاهش می‌دهد. تبدیل انرژی به محصولات فرآوری‌شده تأثیر تحریم‌ها را کم می‌کند.

ایجاد ارزش افزوده

فرآوری محصولات انرژی ارزش افزوده بالایی ایجاد می‌کند، از بودجه عمومی حمایت می‌کند و فرصت‌های شغلی جدید به وجود می‌آورد.

تبدیل ایران به هاب انرژی

ساخت پتروپالایشگاه‌ها و واحدهای پایین‌دستی می‌تواند ایران را به هاب انرژی منطقه تبدیل کند. راهبرد توسعه زنجیره ارزش در صنعت نفت دو محور دارد: احداث پتروپالایشگاه‌های جدید و ارتقای کیفیت و ظرفیت پالایشگاه‌های موجود. این رویکرد از نیمه‌خام‌فروشی در پتروشیمی جلوگیری کرده و پارک‌های شیمیایی ایجاد می‌کند.

پیامدهای خام‌فروشی

خام‌فروشی منابع ملی را هدر می‌دهد، اشتغال‌زایی را کاهش می‌دهد و وابستگی به خارج را افزایش می‌دهد.

انگیزش مردمی به جای اجبار دولتی

تحول واقعی در اصلاحات انرژی ایران زمانی رخ می‌دهد که مردم و بنگاه‌ها در این مسیر مشارکت کنند، نه اینکه صرفاً دستورات دولتی دریافت کنند:

مشوق‌های ملموس

به خانوارها و صنایعی که مصرف انرژی را کاهش می‌دهند، مشوق‌هایی مانند کاهش قبض، تخفیف مالیاتی یا یارانه ویژه ارائه می‌شود.

پرداخت هزینه واقعی

کسانی که مصرف غیرمنطقی دارند، هزینه واقعی را پرداخت می‌کنند. خصوصی‌سازی در اجرای طرح‌ها مشارکت می‌کند و مدیریت متمرکز دولتی کاهش می‌یابد.

اصلاح همزمان مصرف و قیمت

اصلاح مصرف و قیمت باید هماهنگ باشد تا فشار بر مردم معقول بماند و انگیزه بهینه‌سازی ایجاد شود.

جمع‌بندی و پیشنهادها

برای فاصله گرفتن اقتصاد ایران از مسیر ناپایدار نفتی و حرکت به سمت توسعه پایدار، اقدامات زیر ضروری است:

• اصلاح تدریجی قیمت انرژی به سمت هزینه واقعی با حمایت هدفمند از اقشار آسیب‌پذیر

• پاداش به بهینه‌سازی مصرف در خانوارها و صنایع

• سرمایه‌گذاری در پتروپالایشگاه‌ها و صنایع پایین‌دستی

• طراحی مشوق‌ها برای بخش خصوصی و شرکت‌های دانش‌بنیان در زنجیره ارزش انرژی

• هماهنگی اصلاحات انرژی، آب و مدیریت منابع طبیعی

• اجرای قوانین بلندمدت بدون تغییرات مقطعی و سیاسی

اصلاحات انرژی ایران می‌تواند اقتصاد کشور را از وابستگی به خام‌فروشی نجات دهد و جایگاه آن را به‌عنوان هاب انرژی منطقه تثبیت کند.